به گزارش «سراج24»، چند ماه مانده بود به پایان سال 91 که خبرهای مختلفی آمد مبنی بر اینکه بانکها حساب و کتاب وامی خود را به کل تعطیل کردهاند و تا اطلاع ثانوی قصد ندارند به مردم وام دهند خصوصاً وام قرض الحسنه.
البته زمانی داستان حساب و کتاب وامی بانکها جدی شد که پرونده وام قرض الحسنه ازدواج هم در همان چند ماه باقی مانده از سال 91 بسته شد و با این کار عملاً بانکها تیر خلاص را به رویاهای افرادی زدند که تا به آن روز فکر می کردند شاید موفق به دریافت وام از بانک ها شوند.
اینکه سال گذشته بانکها عملاً در زمینه پرداخت وام کم آوردند، بر میگردد به سال 90 و ماجرای تعیین نرخ سود بانکی؛ آن زمان که نرخ سود بانکی بر خلاف نظر کارشناسان اقتصادی و بانکیها همراستای نرخ تورم تعیین نشد باعث شد تا بسیاری از سپرده گذاران تصمیم بگیرند که سپردههای خود را از سیستم بانکی خارج کنند و ماحصل آن شد که در بازار طلا و سکه در سال 90 و 91 شاهد بودیم و البته حساب بانکها تقریبا خالی شد.
نباید از این نکته غافل شد که خالی شدن حساب بانکها مورد تأیید بانکیها قرار نگرفت و تعدادی از مدیران عامل بانکها بعد از آنکه انتقادات به سیستم بانکی بالا گرفت رسماً اعلام کردند که حجم سپرده گذاری در بانکها نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه با افزایش نیز همراه بوده است البته آمار بانک مرکزی هم موید این ادعای بانکیهاست؛ چراکه طبق آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی ماندگاری سپردهها در نظام بانکی بیش از گذشته شده و به حدود 28 درصد رسیده است.
اما با وجود این گزارشها و اظهارنظرها در سال 90 شاهد بودیم که نقدینگی از بانکها خارج شده و به بازار طلا و ارز هجوم آورده است؛ هرچند این نقدینگی سرگردان در آن مقطع مدیریت نشد و نابسامانیهای بازه مورد اشاره به سال 91 هم کشیده شد و هم اکنون در سال 92 همچنان بازار شاهد اثرات سیاستهای نادرست پولی و بانکی آنزمان است.
بعد از آنکه نرخ سود بانکی در سال 90 کاهش یافت و در سالهای 91 و 92 بانکها ملزم به اجرای مفاد بسته مصوب سال 90 شدند به اعتقاد کارشناسان و فعالان بانکی، سفته بازی در بازار طلا و ارز تشدید شد و اکثریت کارشناسان ریشه این امر را در سیاستهای نادرست پولی و بانکی به خصوص نرخ سود بانکی اعلام کردند.
طبق ماده نهم بسته سیاستی-نظارتی بانک مرکزی مصوب سال 90؛ نرخ سود عقود غیر مشارکتی تا سررسید ٢ سال معادل 14 درصد و برای سررسید بیشتراز دو سال معادل ١5 درصد تعیین میشود دامنه نرخ سود مورد انتظار عقود مشارکتی قابل درج در قرارداد بین موسسه اعتباری و مشتری، بین ١٨ تا ٢١ درصد تعیین میشود. بدیهی است نرخ سود قطعی عقود مشارکتی پس از اتمام پروژه و بر مبنای عملکرد واقعی پروژه تعیین میگردد. ضمنا استفاده از عقود مشارکتی تقسیطی ممنوع است.
گفتنی است، خروج سپرده ها از سیستم بانکی بعد از اعلام سیاستهای پولی و بانکی جدید توسط بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار موجب شد که منابع بانکها نسبت به گذشته کم شود و همین امر قفل شدن خزانه بانکها در قبال پرداخت تسهیلات مختلف از جمله قرضالحسنه و ازدواج را به همراه داشت.
اواخر سال گذشته بانکها پرونده وام ازدواج را هم به دلیل کمبود منابع بسته بودند اما از ماه قبل بانک مرکزی رسماً اعلام کرد که بار دیگر استارت پرداخت این تسهیلات در سیستم بانکی زده شده است.
* اگر دستور ویژه رئیس جمهور را داشته باشید، شاید بتوانید وام قرضالحسنه بگیرید
گرانی های سال 91 و البته سال جاری طبعاً گذران زندگی را برای گروههای کم درآمد جامعه سخت تر از گذشته کرده است و همین امر گروهی از این افراد را بر آن میدارد که برای جبران یا تأمین نیازهای خود دست به دامن بانکها شوند تا شاید با دریافت تسهیلات خر چند میلیونی قرضالحسنه از سیستم بانکی بتوانند گره ای از مشکلات زندگی خود را در این ایام باز کنند.
خبرنگار تسنیم به منظور کسب اطلاع از وضعیت دریافت و پرداخت تسهیلات بانکی گفتوگویی با تعدادی از مردم و البته متصدیان بانکهای خصوصی و دولتی انجام داده است که در ادامه می خوانید؛
کارمند یک بانک دولتی در جنوب شرق تهران درباره اینکه آیا در این شعبه تسهیلات قرضالحسنه به مردم پرداخت میشود به خبرنگار ما گفت: اگر دستور رئیس جمهور را داشته باشید شاید رئیس شعبه با درخواست وام قرض الحسنه شما موافقت کند.
خبرنگار تسنیم با تعجب از طرح این نکته توسط کارمند شعبه این بانک دولتی از وی پرسید: یعنی اگر درخواست رئیس جمهور هم بیاورم نمیتوانم وام قرض الحسنه بگیریم که این کارمند دولت گفت: بانکها راغب به پرداخت وام قرضالحسنه نیستند چرا که هیچ فعال اقتصادی راضی نیست سودهای بالا را بگذارد کنار و منابع خود را با سود 4 درصد در اختیار مردم قرار دهد.
وی میگوید: بانکهای فعلی اکثراً زیان ده هستند بنابراین نمیتوانند منابع خود را با سود پایین از بانک خارج کنند .
این کارمند بانک دولتی در پاسخ به این سوال که آیا قفل شدن خزانه بانک ها ارتباطی به انتخابات ریاست جمهوری و پایان دولت دهم دارد یا خیر، گفت: آخر الزمان که نیست آخر دولت است اما برای بانک ها فرقی نمیکند که کدام دولت روی کار می آید مهم این است که پول داشته باشند ولی الآن ندارند.
البته این کارمند بانک به خبرنگار ما توصیه کرد اگر قصد دریافت تسهیلات را دارد ابتدا در بانک حساب باز کند و بعد از صحبت با مسئول شعبه وام خرید کالا با سود 15 درصد دریافت کند که دریافت این وام هم البته مستلزم طی کردن مراحل خاص خود از جمله اجاره نامه ، فاکتور خرید و .... است.
* اینبار وامها فقط وام ازدواج میدهند؛ ولاغیر!
نکته جالبی که این روزها در بانک ها مشهود است پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج است چرا که از ماههای پایانی سال قبل پرونده وام ازدواج تقریبا در تمام بانک ها بسته شده بود ولی امسال به دستور بانک مرکزی از ماه قبل بار دیگر متقاضیان این تسهیلات می توانند با مراجعه به شعب تسهیلات ازدواج دریافت کنند.
این نکته ای است که در تمام بانک ها به نقل از معاونان شعبه یا مسئول امور اعتباراتشان بازگو شد؛ اکثریت قریب به اتفاق کارمندان بانک های مختلف در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر اینکه آیا در این شعبه تسهیلات قرض الحسنه پرداخت میشود گفتند: فقط وام ازدواج می دهیم و هیچ وام دیگری تحت عنوان قرض الحسنه پرداخت نمی شود.
مراجعه خبرنگار تسنیم به یک شعبه دیگر این بانک دولتی در خیابان ولیعصر حکایت از آن دارد که این بانک نه تنها تسهیلات قرض الحسنه به مردم پرداخت نمی کند بلکه تسهیلات مبادله ای یا مشارکتی هم ندارد و فقط پاسخگوی نیاز زوج های جوان از طریق پرداخت وام ازدواج است.
کارمند این بانک به خبرنگار ما گفت: این بانک دولتی فقط وام قرض الحسنه ازدواج پرداخت نمی کند و دیگر مانند سابق وام های قرض الحسنه به منظور پرداخت های ضروری و یا درمان و غیره وجود ندارد.
وی با عذرخواهی از خبرنگار ما در خصوص اینکه نمی تواند وام دیگری پیشنهاد کند، گفت: ما تنها وامی که پرداخت می کنیم وام ازدواج است و به دلیل کمبود منابع هیچ وام دیگری نمی توانیم به مراجعه کنندگان بدهیم.
* پول نداریم به مردم وام دهیم/ بانک مرکزی دستور پرداخت وام قرضالحسنه را نداده است
شعبه یک بانک دیگر در میدان بهارستان در پاسخ به چرایی عدم پرداخت تسهیلات قرض الحسنه به خبرنگار ما گفت: متاسفانه بودجه نداریم؛ شعبه ما درجهاش پایین است و به همین خاطر از سازمان مرکزی بودجه ای به این شعبه تعلق نمی گیرد که ما بخواهیم براساس آن به مردم وام بدهیم.
شعبه یک بانک نیمه دولتی که در میدان پونک قرار دارد، نیز از قافله بانک های همکار خود عقب نماند و به دستور رئیس این شعبه پرداخت هرگونه تسهیلاتی به غیر از تسهیلات ازدواج ممنوع اعلام شده است .
متصدی امور اعتباری این شعبه درباره چرایی این دستور می گوید: بانک مرکزی هنوز هیچ بخشنامه ای بابت پرداخت وام های جدید در سال جدید به شعب بانکی ابلاغ نکرده است . از همین روما فقط بعد از دریافت بخشنامه می توانیم وام قرض الحسنه و یا سایر وام های مبادله ای و مشارکتی را بدهیم.
"نه اجازه داریم نه بودجه به همین خاطر نمی توانیم به مردم وام بدهیم" این جمله ای است که رئیس یکی از شعب دیگر بانک های سیستم بانکی در پاسخ به این که چرا بعد از گذشت سه ماه از سال 92 بانک ها پرداخت تسهیلات را اغاز نمی کنند به خبرنگار تسنیم گفت.
* لطف یک بانک نیمه دولتی به مردم؛ 3 میلیون تومان وام با سود 25 درصدی!
متصدی یکی دیگر از شعب یک بانک اصل 44 که در فلکه دوم تهرانپارس فعالیت میکند درباره اینکه آیا این شعب وام می دهد یا خیر به خبرنگار ما گفت: فقط میتوانیم 3 میلیون تومان وام با سود 25 درصدی به شما بدهیم.
وی با اعتماد به نفس خاصی در توجیه نرخ سود بالا برای رقم اندک تسهیلات مورد اشاره می گوید: هیچ بانک دیگری هم اکنون با این شرایط به مردم وام نمی دهد؛ شما می توانید 3 میلیون تومان دریافت کنید اما با سود 25 درصدی!
یک بانک خصوصی که یکی از شعب آن در خیابان فلسطین واقع است هیچ نوع تسهیلاتی به مردم نمی دهد و دلیل آن را عدم ابلاغ دستور العمل جدید از سوی سازمان مرکزی اعلام می کند
متصدی این بانک به خبرنگار ما می گوید: اول باید دستور العمل بیاید بعد از آنکه آمد رئیس شعبه باید پرونده تسهیلات را ارزیابی کند و تشخیص دهد که آیا پول داریم به شما وام بدهیم یا خیر.
وی ادامه داد: اما در کل شعب بانک ها در وضعیت خوبی نیستند که بخواهند به مردم وام بدهند.از همین رو به شما توصیه می کنیم بی خیال وام گرفتن شوید!
* پرداخت وام نداریم/ علت: وصول مطالبات معوق
جالب است شعب یکی دیگر از بانک های خصوصی که در شیخ بهایی فعالیت می کند برخلاف سایر بانکیها، عدم پرداخت تسهیلات را به خاطر ابلاغ نشدن دستور العمل از سوی سازمان مرکزی اعلام نکرده گفت: پرداخت وام نداریم به علت وصول مطالبات معوق .
مسئول این بانک می گوید: برنامه سازمان مرکزی بانک ما این است که مطالبات معوق سالهای قبل را وصول کنیم به همین دلیل نمی توانیم تسهیلات جدیدی پرداخت کنیم؛ دو- سه سال است که پرداخت وام نداریم حتی وام ازدواج.
بنابر مشاهدات خبرنگار تسنیم در خصوص پرداخت وام قرض الحسنه در سیستم بانکی، وضعیت در بانک های تازه تاسیس یا بهتر بگوییم موسسات اعتباری و مالی قدیمی بهتر از بانک های استخوان خرد کرده فعلی است.
* بانکهای تازه تأسیس چند گام جلوتر از بانکهای استخوان خُرد کرده!
مسئول یکی از بانک های تازه تاسیسی درباره اینکه آیا در این شعبه وام پرداخت می شود یا خیر، ابتدا چند سوال مطرح کرد مبنی بر اینکه آیا شاغل هستید؟ فیش حقوقی دارید؟خالص دریافتیتان در هر ماه چقدر است و بعد از اینکه پاسخ این سوالها را دریافت کرد به خبرنگار ما گفت: شما میتوانید 10 تومان وام بگیرید با سود 26.5 درصد!
این مسئول بانکی با تاکید بر اینکه این نوع تسهیلات نیازی به سپرده وامخواه ندارد، ادامه داد: مردم عادی و یا کارمندان برایشان به صرفه نیست که تسهیلات با سود 26.5 درصد دریافت کنند به همین دلیل بیشتر افرادی که در بازار آزاد فعالیت می کنند طالب این نوع تسهیلات هستند.
یک بانک قرض الحسنه که به تازگی به جرگه بانکیها اضافه شده است . شرایطاش با سایر بانک های که در این گزارش خوانده اید تفاوت دارد؛ در این بانک شما می توانید تسهیلات قرض الحسنه دریافت کنید آن هم با سود 2 درصد.
آن طور که مسئول یکی از شعب این بانک درخیابان پیروزی به خبرنگارمان میگوید: هر فرد می تواند هر مقداری که سرمایه دارد برای مدت 4 ماه در این بانک سپرده گذاری کند بعد از اتمام این دوره افراد می توانند 2 برابر رقم سپرده گذاری از بانک ما تسهیلات دریافت کنند با سود 2 درصد و اقساط 10 ماهه.
آنچه در این گزارش خواندید بخشی از دغدغه مردم در خصوص دریافت تسهیلات از بانک های سیستم بانکی است ؛ اما دغدغه مردم هم شنیدنی است وقتی به بانک های مختلف مراجعه می کنند ولی نمی توانند نیاز مالی خود را تامین کنند.
*سختگیریهای بیجای بانکیها مانع از دریافت وام می شود
یک خانم 30 ساله که برای دریافت وام قرض الحسنه 3 میلیون تومانی به شعبه یکی از بانک های نیمه دولتی مراجعه کرده ولی قادر به دریافت این تسهیلات نشده است به خبرنگار ما می گوید: بانک ها یا وام نمی دهند یا اگر هم بخواهند بدهند اینقدر شرایط را برای مردم سخت می کنند که به طور کل از دریافت وام منصرف شوند.
وی اضافه کرد: سختگیری های بیجا برخی از بانک ها باعث شد تا بنده نتوانم وام 3 میلیون تومانی را که تمام مراحل اداره اش را طی کرده بودم دریافت کنم؛ بخاطر اینکه ضامن غیر رسمی بنده چند ماه مانده بود که سابقه بیمه اش 5 سال باشد نتوانستم وام را دریافت کنم. ظاهراً بانکی ها بخشنامهای دارند که براساس آن باید ضامن غیر رسمی حداقل 5 سال سابقه کار داشته باشند .
فرد دیگری که 70 میلیون سپرده در یکی از موسسات مالی و اعتباری دارد نیز با گلایه از وضعیت دریافت تسهیلات از سیستم بانکی می گوید: علاوه بر اینکه بانک ها وام نمی دهند هر روز بخشنامه هایشان را هم تغییر می دهد و این مسئله مشکلی است که باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد به عنوان نمونه بنده 70 میلیون سپرده گذاری کرده ام تا بتوانم 50 میلیون تومان وام دریافت کنم اما بعد از اینکه تمام مراحل را طی کردم رئیس شعبه به من گفت شما نمی توانید وام بگیرید بخاطر اینکه سند خانه تان بالای 20 سال است.
وی افزود: این ایرادات بانک در حالی مطرح شد که منزل بنده واقع در سعادت آباد است و بیش از 500 میلیون ارزش دارد اما رئیس شعبه با ادعای اینکه بخشنامه جدید آمده سند بالای 20 سال را نباید قبول کنید به بنده وام نداد.
* برای دریافت وام یک میلیونی باید 7 خوان رستم را طی کنیم!
جوان 25 ساله دیگری نیز با تاکید بر اینکه وضعیت تسهیلات دهی در بانک ها مایه خجالت است می گوید: در کشور ما اختلاس 3 هزار میلیارد تومانی اتفاق افتاد و آخرش هم مشخص نشد که این پول ها به بانک ها برگشت یا نه اما مسئولان محترم بانکی شرایطی را برای دریافت تسهیلات مهیا کرده اند که آدم برای یک وام 3 میلیون تومانی باید هفت خان رستم را طی کند و در نهایت هم نتواند تسهیلات مورد نظر خود را دریافت کند.
یک کارمند دولتی نیز از منتقدان وضعیت فعلی دریافت و پرداخت تسهیلات در سیستم بانکی است و با گلایه ازپیچ و خم های بانکی ها برای پرداخت تسهیلات می گوید: بنده یک میلیون تومان وام می خواستم از یک بانک نیمه دولتی دریافت کنم اما بعد از کلی رفت و امد رئیس شعبه با ایراد پی در پی در خصوص وضعیت ضامن دولتی ام وام یک میلیون تومان را به بنده نداد.
* سپرده وامخواه همچنان برای مردم دردسر ساز است
در گیر و دار کمبود منابع و امتناع بانکیها از پرداخت تسهیلات به مردم تعدادی از بانکها هستند که وام میدهند اما نه از نوع قرضالحسنه!
تعدادی از بانکها تسهیلات مبادلهای را با سودهای بالا به مردم پرداخت میکنند اما به شرطهها و شورطهها؛ این بانکها علاوه بر ضامن کارمند رسمی و ... از مردم میخواهند که در بانک ابتدا به مدت چند ماه سپرده گذاری کنند و بعد از طی این مدت به آنها تسهیلات پرداخت خواهد شد.
این درحالی است که محمود بهمنی رئیس کل بانک مرکزی به دفعات در مصاحبههای خود دریافت سپرده وامخواه را ممنوع اعلام کرده و به بانکیها هشدار داده است که این رویه را کنار بگذارند و طبق قانون روال پرداخت وام را طی کنند.
اما با این حال، بانکها ساز خود را می زنند و ظاهراً در تلاش هستند تا به بهانههای مختلف از پرداخت تسهیلات به مردم امتناع کنند و سپرده وامخواه هم یکی از این راههاست.
آنچه مسلم است "عدم پرداخت تسهیلات قرضالحسنه" در سیستم بانکی بوده و اینکه مردم مجبورند برای تأمین نیازهای ضروری خود به بانکهای مختلف مراجعه کنند و در آخر هم دست خالی و نا امید از شعب بیرون بیایند.
گروهی از کارشناسان و فعالان بانکی دلیل ضعف پرداخت تسهیلات در بانکها را بخاطر سیاستهای پولی و بانکی می دانند و معتقدند با پایان دولت و روی کار آمدن دولت یازدهم این وضعیت و روال احتمالاً تغییر خواهد کرد.